Nguyên nhân nào dẫn đến sự thất nghiệp đó ở các bạn đang rất trẻ về nghề và trẻ về đời? 
Phải chăng,  cái tôi được nâng tầm quá nhanh (chỉ sau vài tuần của một cuộc thi) thì chiều sâu về nghề sẽ không dung nạp được nhiều hoặc sẽ đi xuống? Trường hợp không lắng nghe, không học hỏi, ít trao dồi, tự phát cá nhân là phổ biến nhất hiện nay – như vậy có thể hiểu là đồng nghĩa với việc giải thưởng đó được trao cho người làm nghề tâm huyết hay trao cho cái tôi? Sau giải thưởng, quan trọng biết hòa cái tôi vào xu hướng chung hay vẫn đề cao cái tôi cá nhân?
Hầu như, chưa bao giờ, nghệ thuật lại oằn mình ra miễn cưỡng đón nhận cũng như chịu những “người làm nghệ thuật” nhiều như hiện nay – ai ai cũng làm nghệ thuật được, ai ai cũng có thể làm nghệ sĩ được! Xin thưa, nghệ thuật sân khấu không lựa chọn những “cái tôi lớn” để làm đẹp cho hai cánh màn nhung, pha trò giễu cợt rẽ tiền trước tiền nhân. Làm nghệ thuật chưa bao giờ là điều dễ dàng, tuy nhiên cũng không phải là rất khó, chỉ có điều: “một chữ Tâm thôi mà…”. 

Từ thực tế đó, nghĩ về ...

Sân khấu cải lương nói riêng và nghệ thuật sân khấu nói chung hiện nay cũng oằn mình lắm nỗi …? Vì những … ? Hôm nay …? Sao mà … mang danh nghệ sỹ quá dễ, nếu được, có thể một lần xin trả cho SÂN KHẤU những gì cao quí nhất mà mộ điệu gọi bằng mỹ từ NGHỆ SỸ được không? Xin trả lại sự sáng trong, sang trọng, THẬT và ĐẸP của sàn diễn được không?

Chưa kể, cải lương – một bộ môn truyền thống dân tộc, chính vì yếu tố này, người ta lại đem ra pha trò “vì cải lương” ở những mảng miếng, chiêu trò, mua chút cảm xúc để thu về ít cảm tình cho một vài chương trình nhạt nhẽo trong khung giờ phát sóng không dài. Như vậy là đã vì cải lương ư? Thương lắm sân khấu tôi ơi!
Mặc khác, nói đi thì cũng nói lại, thế hệ trước được trải nghiệm thực tế cùng những bậc tiền bối vàng của nghệ thuật nước nhà qua những cuộc thi chính thống, cấp quản lý có chú trọng sân khấu ở tầm vi mô cũng như vĩ mô, chính vì thế cho nên, ít nhiều còn có những sân chơi đúng nghĩa, sàn diễn đúng bài, đúng kịch bản và đầy chất nghệ thuật cho sàn diễn sân khấu! Ngày nay, còn thiếu nhiều sự đầu tư nghiêm túc lại lội ngược dòng đua cùng game show.

Vì sao lại dẫn đến hiện trạng này?

Thời gian đã thay đổi, sự giao thoa văn hóa, lối sống nhanh đã đưa đến những điều: nhanh, gọn, thực tế. Cách làm hôm nay chủ yếu hướng tới kinh doanh giải trí, kinh doanh nghệ thuật, kinh doanh nghệ sĩ … mục đích chính tối cao là làm sao để thu hút nhiều nhất sự chú ý, theo dõi, lượt xem của khán giả là đã thành công, điều này, về phía người làm kinh doanh thu về kết quả mỹ mãn là đúng hay sai, có lẽ cần phải bàn nhiều với nhiều cách nhìn khác nhau! Ngược lại, sau khi một giải thưởng kết thúc các bạn lại rơi vào thực tế chơi vơi, không sàn diễn … và tiếp diễn trong vòng quay một thực tế mới là tốc độ 4.0, các trang mạng xã hội cá nhân phát triển ào ào, người trẻ có tiền lại được tự do với“những sáng tạo mới”, thỏa sức tung hoành nghệ thuật, hàng loạt các MV tự đầu tư  ra đời trên trang, kênh cá nhân…
Khi nghệ thuật được đưa ra “thương trường khóc liệt” đúng hay sai? Với trào lưu hình thức hiện nay, tất cả đều lộng lẫy – một chiếc áo hoàng bào rực rỡ phải được khoác lên mình của một vì minh chúa toàn tài, tâm đức vẹn tròn thì toàn dân mới khuất phục, ngược lại được khoác lên mình kẻ bạo chúa … thì khán giả lại oằn mình miễn cưỡng .. phục! Có lẽ chúng ta không đúng là ở điều đó chăng – quá chú trọng cái tôi mà quên đi cái tài của người diễn viên thực thụ thì việc cái tôi nghệ thuật phụng sự cái chung nghệ thuật là điều xa vời?

Vậy tìm ngôi sao hay giết ngôi sao? 
Đó là câu hỏi không nhỏ của bộ phận làm nghề hiện nay không những đáng và nên suy ngẫm lại trước hết là vì sân khấu, vì sàn diễn mà còn nên đặt ra các câu hỏi: “làm nghệ tự do hay tự do phát triển không ràng buộc?” hoặc “là con dân của cơ quan chủ quản thì tại sao những nghệ sỹ trẻ của chúng ta không đòi hỏi cho mình cái quyền được quan tâm, quyền được yêu thương và quyền được sự quản lý để chịu sự quản lý đó?” 
    Những người nghệ sĩ thường được ví như kiếp con tằm, có lẽ đa mang kiếp phận thân tằm thì lẽ nào không ăn lá dâu xanh, lẽ nào mà chẳng nhã sợi tơ vàng trả nghiệp Tổ? Những vinh sang đã thuộc về người đi trước – các bậc tiền bối âu cũng là qua trui rèn, cố gắng học hỏi, thể hiện khả năng.

Nghệ sỹ ngày nay của chúng ta thì sao?

Qua thời gian tiếp xúc và tìm hiểu, cũng như lắng nghe để rồi có phần rất đồng cảm cùng các bạn trẻ đã biết được rằng lửa nghề của những người hôm nay luôn  hừng hực, sục sôi trong tim và sẵn sàng trào dâng bất cứ lúc nào, như một ngọn núi lửa các bạn luôn có sáng kiến vô cùng bất ngờ. Đã là nghệ sỹ dù trẻ nghề, hay đã là ngôi sao, ai ai cũng muốn được sự chú ý, vì thế những sáng tạo mới lạ là điều không tránh khỏi, thế nhưng sự sáng tạo đó đúng hay sai? Việc xác định này rất quan trọng và phải được xét một cách khách quan nhất! Tuy nhiên, chữ “khách quan” nay có lẽ còn khiêm nhường bên cạnh chữ “ngôi sao”. Thời tuổi trẻ có lẽ ai ai cũng từng bồng bột và sai, quan trọng hơn hết là mấy ai nhận ra cái sai nhất chính là cái tôi của chính mình?

    “Những sáng tạo mới”...

có rất nhiều hướng lựa chọn để tỏa sáng, có thể theo game show, thi các cuộc thi (đã phân tích ở bài viết trước)… Nhưng cũng có đa số các bạn, các em vẫn âm thầm trui rèn nghề ở các thầy, cô hoặc tự học qua mạng, tự tập lẫn nhau, lửa nghề vẫn âm ỉ cháy, vẫn lặng lẽ đi tìm những show dù nhỏ mà không đốt cháy giai đoạn để nổi tiếng nhanh.

Chưa bao giờ việc làm nghề lại dễ mà khó đến vậy, các bạn trẻ được tự do làm nghề, tự do phát triển, việc tự do nhưng vẫn trong khuôn khổ hay tự do mà phát triển chưa đến tầm để được quan tâm? Hay khi đã được quan tâm rồi lại “không nhận ra cái sai nhất chính là cái tôi của chính mình”. Khi quá dễ dàng làm nghề, người ta tự cho mình cái quyền được quyết định và quyết định ngay cả giới tính và vai diễn của họ trên sân khấu, ngày nay diễn viên tự đi tìm người dàn dựng, tự đi tìm diễn viên, và cả tự bỏ tiền ra làm show, cả quay MV và tự đóng vai chính.

Trong rất nhiều cái “tự” đó thì “cái sai nhất chính là tự cái tôi của chính mình”. “Rất giỏi” hầu như chưa qua trường lớp, chưa qua trải nghiệm việc làm nghề từ việc nhỏ, vai nhỏ mà đã đóng toàn vai chính, mà phải là những vai kinh điển? Thật không hiểu?

Lửa nghề đã có nhưng cái TÂM với nghề đã rèn được chưa?
 Đời thường vẫn có câu khi chúng ta nhiệt tình nhưng thiếu khả năng thì sẽ bằng như phá hoại. Sân khấu sàn diễn rất cần những người trẻ, thế nhưng cũng không thể dung nạp những hệ lụy đáng đau lòng như thế. Có mấy ai dễ dàng nhận ra? Sân khấu như một nguồn tài nguyên, ai ai cũng khai thác, người thông minh và có tâm, bên cạnh việc khai thác sẽ tái tạo nguồn tài nguyên sao cho dồi dào và phát triển thêm nhưng cũng có những khai thác làm cạn kiệt, thậm chí làm ô nhiễm nguồn tài nguyên, hình ai sẽ ở dạng khai thác nào? Quá trình tự đi tìm ngôi sao cho cái tôi có đồng nghĩa với việc giết ngôi sao của cái chung hay không?
    

Vương Thoại Hồng